حمایت از کالای ایرانی با توجه به محیط کسب و کار مناسب امکان پذیر است

مسعود خوانساری:یک بار برای همیشه با یک گفتمان در سراسر کشور بحث ارز را به پایان برسانیم.

نخستین جسله هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در سال 97 صبح امروز با حضور اعضا برگزار شد. رئیس اتاق تهران با تبریک سال نو، میلاد حضرت علی (ع) و مبعث پیامبر اکرم، به شعار سال که از سوی مقام معظم رهبری نام گذاری شده است، پرداخت و گفت: شعاری که انتخاب شده قطعا از سوی هر ایرانی، هر وطن پرست و هر تولید کننده ای مورد استقبال قرار خواهد گرفت و آرزوی همه ما این است که کالای ایرانی نه تنها در کشور خودمان بلکه در همه کشورها بتواند سری در سرها داشته باشد. قطعا اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی باید در مسیر تحقق این شعار پیش قدم شود و در ارائه راهکارها موثر باشد زیرا ما نمایندگان بخش خصوصی ذی نفعان اصلی هستیم و باید تلاش بیشتری کنیم. البته دو نگرانی در مسیر تحقق این شعار وجود دارد یکی اینکه این شعار هم مانند دیگر شعارهای مناسب سال با یکسری جلسه، همایش، بنر، پلاکارد، سخنرانی و.. بعد از مدتی به فراموشی سپرده شود و نگرانی دوم هم این است که برای اینکه رفع تکلیف شود، یک سری تصمیم های غیر کارشناسی، عجولانه و بدون بررسی گرفته شود، فرض کنید با یکسری بگیر و ببندها بخواهند مشکل تولید را حل کنند که ممکن است در کوتاه مدت جواب بدهد ولی قطعا در بلند مدت اثر منفی خواهد داشت.

او در ادامه با اشاره به اینکه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی باید به دنبال آسیب شناسی این موضوع باشد که چرا تولید ایرانی نتوانسته است در بازارهای داخلی و خارجی برای خود جا پیدا کند، به توضیح سه عامل اصلی در این زمینه پرداخت و گفت: فکر می کنم سه عامل اساسی وجود دارد که اگر به آن ها بپردازیم و موانعی که سر راه این عوامل وجود دارد را برطرف کنیم انشالله بتوانیم به نتیجه ای که می خواهیم برسیم. اولین بحث مربوط به قیمت کالا است، همان طور که می دانید همه دنبال این هستند که کالایی را مصرف کنند که قیمت مناسب تری داشته باشد و بتواند این کالا با کالاهای داخلی و خارجی مشابه خود، تراز قیمت داشته باشد.

مسعود خوانساری گفت: در بحث قیمت اولین چیزی که مطرح می شود و اثرگذار است بحث ارز و قیمت ارز است. در طول 40 سال گذشته یکی از مهم ترین عوامل که همیشه به تولید ما لطمه زده است، بحث قیمت ارز بوده است. همیشه در این سال ها به ارز به عنوان یک علت نگاه شده است و فکر کرده ایم که اگر ارز قیمتش بالا و پایین بشود یعنی ارزش پول ملی کاهش پیدا می کند و به عنوان یک پدیده بد به آن نگریسته شده است؛ اگرچه این نگاه را باید می داشتیم که ارز معلول است و علت نیست و علت اصلی بحث جلو افتادن هزینه به درآمد است. سرکوب کردن قیمت ارز عامل اصلی است که به تولید داخلی لطمه می زند زیرا تولید داخلی با دو بار تورم 10 درصد و یا 20 درصدی با هیچ کالای خارجی نمی تواند رقابت کند. ما 40 سال است در بحث ارز همین تجربه ها را داریم ولی متاسفانه مرتب این تصمیم به همین شکل گرفته شده است، غیر از 6 سال دولت سازندگی که تقریبا این موضوع پذیرفته شد که قیمت ارز باید متناسب با تفاضل تورم داخلی و خارجی برآورد شود، در بقیه دوران ها ما مشکل ارزی را همیشه داشته ایم، یکسری می گفتند که قیمت ارز بالا است و باید بیاید پایین و یکسری هم گفته اند نه ارز قیمتش بالاتر از این حرف ها است. من فکر می کنم مهم ترین بحثی که امسال بتوانیم به آن برسیم یک گفتمانی در این باره است که بالاخره درباره ارز تعیین تکلیف کنیم و به این پاسخ ها برسیم که چه باید بکنیم؟ ارز قیمتش بالا است؟ پایین است؟ مکانیزم تعیین قیمت چه چیزی است؟ اگر به این پاسخ ها برسیم شاهد هیجانات و نوساناتی که مرتب با آن رو به رو هستیم و ضربه اساسی به تولید می زند، دیگر نخواهیم بود؛ هیجاناتی که متاسفانه امسال هم از اول سال شاهد آن بودیم. توجه داشته باشید به دنبال سرکوب قیمت ارز، بعد از اینکه کمبود به وجود می آید خود به خود فنر برداشته می شود و قیمت افزایش ناگهانی پیدا می کند و پس از آن برای اینکه با قیمت مقابله شود تعرفه ها بالا می رود، این اتفاق هم وقتی می افتد بلافاصله قاچاق افزایش پیدا می کند و پدیده قاچاق هم به تولید لطمه می زند و فساد را به وجود می آورد و مافیاهایی شکل می گیرند و رانت هایی که از این راه ایجاد می شود به جامعه ضربه اخلاقی و اقتصادی وارد می کند.

او در ادامه با اشاره به مبارزه با مواد مخدر در طول سالیان گذشته می گوید: در طول 40 سال گذشته همیشه با مواد مخدر و قاچاق آن به عنوان یکی از عوامل تهدید کننده کشور برخورد شده است و مجازات های سنگین داشته و هرسال حتی افرادی اعدام شده اند اما واقعیت این است که جلوی آن گرفته نشده است و حالا با اینکه فکر کنیم می توان با افزایش تعرفه های آنچنانی بگیر و ببند ایجاد کنیم و جلوی کالاها را بگیریم، این نشدنی است.

او با اشاره به موضوع دیگری که در قیمت تولید کالا موثر است، گفت: هزینه پول چه برای سرمایه گذاری و چه سرمایه گردش در ایران بالا است و حداقل در طول سال های گذشته ما یک هزینه 20 درصدی را همیشه به عنوان سود تسهیلات داشته ایم که بسیار بالا است. یکی از موضوعات دیگر که تولید ما با آن رو به رو است بحث ذخیره انبار است، در کشورهای پیشرفته این ذخیره انبار از 24 ساعت تا حداکثر 10 روز است در شرایطی که در کشور ما فکر نکنم این کمتر از 6 ماه نباشد و هزینه مالی آن بسیار بالا است. در کنار این ها هزینه مبادله هم در کشور ما بسیارد زیاد است که به دلیل تحریم ها و مشکلاتی که در ارتباط بین المللی با کشورها داریم به وجود آمده اند و باعث شده عمدتا هزینه واردات و صادرات در کشور ما 10 تا 15 درصد گران تر تمام می شود، مثلا اگر بخواهیم ال سی باز کنیم یا نقل و انتقالی صورت دهیم حتما هزینه بالاتری دارد. بروکراسی های اداری و نا اطمینانی از شاخص های اقتصادی مانند تورم، کسری بودجه و.. از عوامل دیگری هستند که حتما به بی اعتمادی تولید کننده دامن می زند و باعث می شود اطمینان وجود نداشته باشد. بحث دیگر هم تامین بودجه دولت است، دولت در سال های گذشته به دلیل فروش نفت شرایط مناسبی از این جهت داشته است و کمتر دستش را در جیب تولیدکنندگان کرده اما اگر دولت با محدودیت منابع رو به رو شود از طریق مالیات، تامین اجتماعی، شهرداری ها و... به دنبال تامین بودجه می رود و عمده این فشار هم به تولیدکنندگان وارد می شود. رئیس اتاق تهران در جمع بندی این بخش از صحبت های خود گفت: در یک کلام اگر بخواهم بگوییم محیط کسب و کار ما یک محیط مناسبی نیست و در مقایسه با سایر کشورها دچار آسیب است و اگر قرار باشد ما به کالای ایرانی بیشتر اهمیت دهیم و از آن حمایت کنیم، باید محیط کسب و کار را مناسب کنیم و بیشتر به آن بها دهیم.

رئیس اتاق تهران بعد از اهمیت قیمت به موضوع کیفیت تولید کالا و عواملی که در آن دخلیل است پرداخت و گفت: بعد از قیمت همه نگاه می کنند و می بینند که چه کالایی را با چه کیفیتی خریداری می کنند؟ اگر بخواهیم به کیفیت برسیم بحث اصلی رقابت است، چه داخل با داخل و چه داخل با خارج. در درجه اول با رقابت داخلی رو به رو هستیم که بین تولیدکنندگان مختلف شکل می گیرد، اعتقاد ما این است که در یک بازار آزاد رقابتی قطعا کیفیت خوب شکل می گیرد و به بازار عرضه می شود ولی اگر انحصار به وجود بیاید حتما مشکلاتی شکل می گیرد. بعد از اصلاح اصل 44 و واگذاری طرح ها به بانگاه های خصوصی و غیردولتی با ایجاد انحصار رقابت در کشور کند شد. دوم رقابت با تولیدات خارج است، اگر قرار باشد رقابت خارجی شکل بگیرد، مجددا بحث تعرفه ها مطرح می شود. من یک مثالی را بزنم؛ در سال های بعد از انقلاب یک سری از صنایع ما تعرفه نداشته اند و در یک رقابت رشد کرده اند مثل صنایع لبنی، شکلات، کاشی و سرامیک و... و در بازارهای جهانی، بازار خوبی دارند ولی در مقابل یک سری از صنایع ما مثل خودرو که همیشه دولت ها تلاش کرده اند آن را تقویت کنند (و الان تعرفه های 150 درصدی روی خودرو داریم)، با شرایط مناسبی رو به رو نیستند. همه این ها نشان می دهد که قطعا با تعرفه بالا ما نمی توانیم کیفیت کالای ایرانی را بالا ببریم؛ وقتی می توانیم این کار را انجام دهیم که رقابت هم در داخل و هم در ورود به بازارهای جهانی وجود داشته باشد.

او در ادامه یکی دیگر از موضوعات مهم را تعاملات بین المللی دانست و اضافه کرد: یکی از مشکلاتی که تولید ما با آن رو به رو است عمل کرد جزیره ای هست؛ تعاملات بین المللی ما تقریبا قطع است و کمتر توانسته ایم سرمایه گذاری خارجی را جذب کنیم. ما در سال حدودا بین 40 تا 80 میلیون دلار واردات داریم ولی به خاطر قطع تعاملات بین المللی قادر نبوده ایم قرار دادهای بلند مدت امضا کنیم و به همین خاطر هم نتوانسته ایم تکنولوژی جدید وارد کنیم و نتوانسته ایم وارد قراردادهای دو و چند جانبه محکم شویم و از دانش فنی روز استفاده کنیم. ما به دلیل نداشتن قرار دادهای بلند مدت عملا نتوانسته ایم تکنولوژی ها روز را وارد کنیم و به طور کلی باید بگوییم که تعاملاتمان با جهان تاحدودی دچار خدشه است.

او از به روز بودن در کنار قیمت و کیفیت به عنوان عامل مهم تقویت کالای ایران نام برد و گفت: امروزه نسلی که زندگی می کنند هر روز به دنبال تنوع هستند و ما اگر قرار باشد از کالای ایرانی حمایت کنیم باید به تنوع کالاها هم بیندیشیم. در این بحث یکی از موضوعات مهم مقیاس تولید است؛ در کشورما خیلی از واحدهای ما کوچک، کوچک هستند و همین باعث می شود که تولید صرفه اقتصادی نداشته باشد. توجه داشته باشید به دلیل تولید محدود امکان تغییر مرتب خطوط تولید وجود ندارد و به همین دلیل نمی توانیم تولید روز آمد داشته باشیم. مثلا در کشور کره کمتر از 10 کارخانه فولاد وجود دارد با میزان تولید چندین برابر در کشورما در شرایطی که در ایران بیش از 50 کارخانه فولادی وجود دارد و با مقیاس بسیار کمتر در تولید. به طور خلاصه در این بخش هم ما باید تعامل بین المللی را برای تولید متنوع کالا بالا ببریم؛ بحث جذب سرمایه گذاری خارجی را پیگیری کنیم و مقیاس واحدها را هم مورد توجه قرار دهیم.

رئیس اتاق تهران همچنین در جمع بندی کلی بحث خود گفت: برای رسیدن و حمایت از کالای ایرانی باید همه ما تلاش کنیم و این موضوع را پیگیری کنیم، قطعا کشور این پتانسیل را دارد که بهترین کالاها را تولید کند ولی به شرط اینکه بتوانیم با جهان ارتباط خوبی داشته باشیم و سرمایه گذاری خارجی جذب کنیم و امنیت را برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم کنیم...

ارز علت نیست، معلول است

خوانساری همچنین در پایان سخنان خود باردیگر به موضوع ارز پرداخت و گفت: از ابتدای امسال شاهد یک جهش ناگهانی نرخ ارز بودیم که از اواخر سال گذشته شروع شد و متاسفانه امسال هم به آن دامن زده شد، بحث های مختلفی درباره دلایل این جهش مطرح شده است که یکی از آن ها موضوعات سیاسی هست و حرف هایی که آقای ترامپ مطرح می کند و احتمالا تاثیر خروج آمریکا از برجام می تواند داشته باشد؛ موضوع دیگر افزایش سفرهای نوروزی و بالا رفتن تقاضا بود، بحث دیگر خروج سرمایه از کشور بود، دلیل دیگری که برای افزایش قیمت ارز مطرح می شود جنبه های روانی ماجرا است و هجوم مردم به بازار و خرید به خاطر نگرانی از افزایش تنش ها؛ نکته بعدی هم این است که در دبی به خاطر مالیات بر فروش که وضع شده، مشکلاتی ایجاد شده و توجه داشته باشید که بسیاری از اسکناس هایی که به کشور وارد می شود از طریق کشور امارات هست که حالا کاهش پیدا کرده. همچنین در کنار اینها، بحث اساسی سرکوب قیمت ارز وجود دارد و فشاری که روی ارز وجود داشته و فنری که رها شده است، ما از سال 92 به بعد حدود 70 درصد 80 درصد تورم را به صورت کلی در کشور شاهد بوده ایم ولی این تورم روی نرخ ارز تاثیری نگذاشته بود. به هر حال همه این ها که نام بردم می تواند روی ارز و جهش ناگهانی اثر گذاشته باشد ولی درصد آن ها جای بررسی دارد اما مهم ترین بحث این است که ما ارز را به عنوان علت نگاه نکنیم و بدانیم که ارز یک معلول است. بعد از اینکه ما در کشور تورم ایجاد می کنیم آن زمان است که ارزش پول پایین می آید و وقتی این رخ می دهد به دنبال آن اثرات خود را روی مسکن، کالاها، ارز و.. می گذارد که برخی سریع تر است و برخی هم کندتر، نکته ای که نباید نادیده گرفته شود و اگر این اتفاق بیفتد شاهد همانی خواهیم بود که در این 40 سال رخ داده است و با آن رو به رو بوده ایم. امیدوارم این مشکل امسال دیگر حل شود و یک بار برای همیشه با یک گفتمان در سراسر کشور بحث ارز را به پایان برسانیم.